W czasach narastających zmian klimatycznych, wyzwań związanych z produkcją energii oraz stale rosnącymi kosztami energii elektrycznej, poszukuje się bardziej zrównoważonych sposobów pozyskania energii. Uwagę wielu przykuwają farmy fotowoltaiczne, które już dziś stanowią istotny element sektora energetycznego. Co ważne, takie farmy fotowoltaiki należą do dużo bardziej przyjaznych środowisku odnawialnych źródeł energii. Nic dziwnego, że coraz więcej osób zastanawia się nad inwestycją w takie farmy. Jak działa farma fotowoltaiczna i jakie korzyści z niej płyną?
Co to jest farma fotowoltaiczna?
Już na wstępie należy podkreślić, że farma fotowoltaiczna różni się od przydomowej instalacji fotowoltaiki. Instalacja bowiem wytwarza energię wyłącznie na własny użytek, natomiast farma fotowoltaiczne jest dużą instalacją, która łączy ze sobą dziesiątki czy nawet setki i tysiące modułów ustawionych na jednej przestrzeni. Panele słoneczne ulokowane na takich farmach produkują energię elektryczną, którą następnie się sprzedaje.
Na całym świecie wzrasta popularność farm fotowoltaiki, które tworzy się nawet na wielkich obszarach pustynnych czy morskich. W Polsce – wraz z rosnącą świadomością na temat odnawialnych źródeł energii (OZE) i podwyżkami cen za prąd – farmy fotowoltaiczne spotkać można już niemal w każdym województwie. Coraz więcej osób upatruje szansy na intratny biznes i wykupuje ziemię pod farmy słoneczne.
Jak działają farmy fotowoltaiczne?
Zasada działania farm solarnych jest stosunkowo prosta. Panele słoneczne składają się z fotokomórek zawierających krzemowy materiał półprzewodnikowy. Gdy promienie słońca padają na te komórki, fotony uderzają w krzem i wybijają z niego elektrony, tworząc tym samym prąd elektryczny. Jest on następnie zbierany i przekształcany przez inwertery w prąd zmienny, którego można używać do zasilania domów i przedsiębiorstw. Można ten prąd również sprzedawać do sieci energetycznej.
O ile małe instalacje fotowoltaiczne produkują prąd wystarczający zazwyczaj dla jednego budynku, to farmy fotowoltaiczne skupiają się głównie na sprzedaży wytworzonego prądu. Jeśli więc ktoś posiada odpowiednio duży teren, uzyska stosowne zgody oraz ma środki finansowe na wystarczająco dużą liczbę paneli słonecznych, może zarabiać na farmach spore pieniądze.
Jakie korzyści daje farma fotowoltaiczna?
Nieprzypadkowo farmy fotowoltaiczne uznaje się za przyszłościowe sposoby pozyskiwania energii i coraz więcej osób decyduje się na takie metody otrzymywania prądu. W czym tkwi sekret fotowoltaiki?
- Odnawialne źródło energii – farmy fotowoltaiczne wykorzystują w swojej pracy energię słoneczną, która dostępna jest w każdym zakątku świata. To sprawia, że farmy solarne można postawić niemal wszędzie, wystarczy posiadać tylko odpowiednio dużą powierzchnię pod inwestycję.
- Ochrona środowiska – farmy fotowoltaiki należą do ekologicznych sposobów otrzymywania energii elektrycznej, ponieważ emitują znacznie mniej dwutlenku węgla niż elektrownie oparte na paliwach kopalnych. To zaś sprawia, że panele słoneczne przyczyniają się do zmniejszenia wytwarzania gazów cieplarnianych. Coraz więcej osób zdaje już sobie sprawę z tego, jak ważne jest chronienie planety, rośnie więc popularność fotowoltaiki.
- Niskie koszty utrzymania – wprawdzie stworzenie farmy fotowoltaicznej wymaga sporych nakładów finansowych, to jednak po pewnym czasie inwestycja zaczyna się zwracać. Same panele słoneczne są wytrzymałe, żywotne i potrzebują niewielkiej konserwacji, przez co koszty prowadzenia takiej farmy są niskie.
- Większa niezależność energetyczna – lokalne farmy fotowoltaiczne przyczyniają się do zwiększenie niezależności energetycznej danego regionu i społeczności. To zaś przekłada się na większe bezpieczeństwo i komfort.
Jak założyć farmę fotowoltaiki?
Rozpoczęcie działalności farmy fotowoltaicznej wymaga dopilnowania kilku bardzo ważnych spraw. Na start trzeba rozważyć takie kwestie, jak:
- dobór stosownej lokalizacji,
- kalkulacja kosztów,
- wybór urządzeń (m.in. panele fotowoltaiczne, magazyny energii),
- projekt instalacji fotowoltaicznej,
- montaż fotowoltaiki,
- wymogi formalne,
- sprzedaż energii zgodnie z obowiązującymi zasadami i cenami.
Budowa farmy fotowoltaicznej przebiega etapami:
- Uzyskanie warunków dzierżawy działki pod farmę.
- Otrzymanie decyzji środowiskowej.
- Zweryfikowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
- Wydanie warunków przyłączenia farmy.
- Otrzymanie pozwolenia na budowę.
- Montaż farmy fotowoltaiki i uruchomienie.
Kto może zainwestować w farmę fotowoltaiczną?
Farmy fotowoltaiczne stają się coraz powszechniejszym sposobem nie tylko na otrzymywanie odnawialnej energii, ale także na zarobek. Inwestycja w farmę fotowoltaiki to ciekawy pomysł na biznes, dlatego coraz więcej osób zaczyna interesować się tym tematem. Budowa farmy jest jednak kosztowna i wymaga czasu, dlatego mamy tu do czynienia z dwoma rodzajami inwestowania – deweloperem lub inwestorem.
Deweloper rozpoczyna cały proces, znajduje odpowiedni grunt pod farmę, uzyskuje niezbędne pozwolenia, projektuje farmę i uzgadnia kwestie z Operatorem Sieci Dystrybucyjnej. W kolejnym kroku zajmuje się pracami ziemnymi pod instalacje, montażem, przyłączeniem do sieci i uruchomieniem. Zdarza się także, że rola dewelopera kończy się wraz ze sfinalizowaniem formalności związanych z budową, a projekt inwestycji sprzedaje inwestorowi.
Inwestor zaś wykupuje udziały w danej inwestycji i podpisuje długoterminową umowę zawierającą kwotę sprzedaży energii, koszty prowadzenia farmy oraz obowiązki każdej ze stron.
Tak naprawdę w farmę fotowoltaiczną zainwestować może praktycznie każdy, kto posiada wystarczające środki finansowe. Farma fotowoltaiki stanowi atrakcyjną formę dla:
- osób prywatnych,
- małych i dużych firm,
- inwestorów nieruchomości,
- instytucji finansowych (banków),
- spółek państwowych,
- inwestorów specjalizujących się w odnawialnej energii.
Umowa dzierżawy pod farmę fotowoltaiczną - na co uważać?
Założenie farmy fotowoltaicznej wymaga odpowiedniej działki pod instalację. Rośnie więc zainteresowanie inwestorów dzierżawą ziemi pod budowę farm. Inwestorzy wyszukują atrakcyjne grunty pod montaż farmy fotowoltaicznej, a właścicielom ziemi oferują pewny zarobek przez długie lata. Przed podpisaniem umowy dzierżawy pod farmę fotowoltaiki należy zwrócić szczególną uwagę na kilka czynników, które zagwarantują bezpieczeństwo finansowe. Są to:
- szczegółowe określenie przedmiotu dzierżawy,
- czas trwania umowy dzierżawy pod farmę,
- czynsz z tytułu dzierżawy i inne obciążenia finansowe, takie jak podatki i koszty,
- obowiązki i uprawnienia zarówno dzierżawcy, jak i wydzierżawiającego,
- demontaż instalacji fotowoltaiki po zakończeniu umowy dzierżawy,
- sytuacje, w których umowa dzierżawy pod farmę fotowoltaiczną może zostać wypowiedziana.
Jaka działka pod farmę fotowoltaiczną?
Nie każda działka nadaje się pod montaż farmy fotowoltaicznej. Aby grunt pod instalację fotowoltaiki mógł być brany pod uwagę, musi spełniać kilka kryteriów. Najważniejszym czynnikiem decydującym o atrakcyjności działki jest powierzchnia. Działki mniejsze niż 1 hektar nie są w ogóle opłacalne i zazwyczaj odpadają już na wstępie. Instalacja o mocy 1 MW potrzebuje działki ok. 1,2 – 1,5 ha, ale jej szerokość nie może być zbyt mała. Najlepiej sprawdzają się działki w kształcie prostokąta. Bardzo ważny jest również stopień zacienienia działki – im więcej drzew i budynków w pobliżu, tym mniejsza skuteczność farmy. Działka pod farmę fotowoltaiczną powinna także mieć odpowiednie pochylenie – musi być albo płaska, albo nachylona w kierunku południowym. Przy wyborze działki pod farmę trzeba uwzględnić również rodzaj podłoża oraz jego podmokłość. Im bardziej podmokły teren, tym gorzej dla farmy.
Zgodnie z obowiązującym prawem farma fotowoltaiki może powstać wyłącznie na gruncie klasy IV lub niższej bądź też na nieużytkach. Należy także zweryfikować, czy grunt pod planowaną farmę jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
Ile kosztuje 1 ha farmy fotowoltaicznej?
Zazwyczaj na jednym hektarze można stworzyć instalację fotowoltaiki o mocy 800-900 kWp, co oznacza początkowy wydatek rzędu około 3 mln zł. Szacunkowe koszty farmy mocno jednak różnią się między sobą. Ministerstwo podaje kwotę 3,1 mln zł, natomiast deweloperzy i Instytut Energii Odnawialnej (IEO) twierdzą, że farmę można wybudować już za 2,2 – 2,5 mln zł. Pierwsze koszty inwestycji to dokumentacja projektowa, która pochłania ok. 3,5% całkowitych wydatków. Warto jednak się do tego przyłożyć, ponieważ dobry projekt farmy fotowoltaicznej oznacza większe zyski w przyszłości.
Farma fotowoltaiczna – czy się opłaca?
Wprawdzie koszty założenia farmy fotowoltaicznej są wysokie, to jednak szacuje się, że w określonej perspektywie czasowej przynoszą nie tylko zwrot z inwestycji, ale także zapewniają spory zarobek. Im lepiej ulokowana i zaprojektowana farma fotowoltaiki, tym większe szanse na sukces. Warunkiem koniecznym do osiągnięcia satysfakcjonujących rezultatów jest także wybór wysokiej jakości paneli słonecznych i całej instalacji fotowoltaicznej.
Z całą pewnością fotowoltaika, a więc i farmy fotowoltaiczne, to gałąź energetyki, która będzie się stale rozwijać. Zatem dobrze przemyślane farmy słoneczne mogą stanowić szansę na duży zarobek, będący jednocześnie z korzyścią dla środowiska.
Przykładowa farma fotowoltaiczna 1 MW – jaki zysk?
Szacunkowo można przyjąć, że farma fotowoltaiczna o mocy 1 MWp produkuje rocznie ok. 1000 MWh energii. Średnia cena sprzedaży prądu z aukcji OZE wynosi zaś 375 zł/MWh. W takim przypadku roczny przychód netto wyniesie ok. 375 tysięcy zł, a po odliczeniu kosztów utrzymania farmy fotowoltaicznej, oscylujących w granicy ok. 50-70 tysięcy zł, roczny przychód bezpośredni wyniesie ok. 300 tysięcy zł. Czas zwrócenia się farmy fotowoltaicznej to mniej więcej 9-10 lat. Sama farma natomiast sprawnie działa przez około 25 lat, zatem przez 15 lat zarabia już wyłącznie na siebie.
Trzeba jednak podkreślić, że są to dane mocno szacunkowe i zarówno koszty, jak i przychody z farmy fotowoltaicznej zależą od wielu czynników. Na skuteczność farmy fotowoltaiki wpływają między innymi takie elementy, jak: kształt działki, pochylenie działki, infrastruktura na działce, rodzaj podłoża czy też skala podmokłości terenu. Produkcję energii mogą zwiększyć także odpowiednie panele słoneczne, ich kąt nachylenia i lokalizacja. Dlatego najlepszym pomysłem jest rozpoczęcie działań od projektu instalacji fotowoltaicznej i uwzględnienie wszystkich istotnych czynników.
Najczęściej zadawane pytania dot. zakładania farmy fotowoltaicznej
Farmy fotowoltaiki znajdują coraz więcej zwolenników, wciąż jednak budzą wiele wątpliwości. Zebraliśmy więc najczęściej zadawane pytania o farmy fotowoltaiczne.
Farma fotowoltaiczna niesie wiele korzyści dla lokalnej społeczności, ale nie każdy chce mieć w swoim sąsiedztwie sporej wielkości farmę. Zdarza się więc, że sąsiad próbuje zablokować budowę farmy, powołując się na zaburzenie estetyki okolicy czy możliwe hałasy wydawane przez farmę. Czasami budowa farmy fotowoltaicznej rzeczywiście może zostać zablokowana przez przeznaczone do tego organy, które argumentują decyzję niespełnieniem warunku dobrego sąsiedztwa. Powstrzymanie budowy odbywa się na etapie wydawania decyzji bądź pozwolenia.
Kwestia tego, ile wynosi podatek od farmy fotowoltaiki, to przedmiot wielu sporów. Z racji tego bowiem, że bardzo często farmy fotowoltaiczne ulokowane są na użytkach rolnych, wiele osób myśli, że obowiązują je przepisy ustawy o podatku rolnym. W Polsce jednak opodatkowanie ziemi podatkiem rolnym możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy prowadzi się na niej działalność rolniczą. Inwestorzy próbują argumentować, że farma fotowoltaiczna nie stoi na przeszkodzie w prowadzeniu takiej działalności, ale polskie sądy są w tej sprawie jednoznaczne. Uznają zatem, że grunty, na których znajdują się farmy fotowoltaiki, wykorzystuje się do celów związanych z działalnością gospodarczą inną niż rolnicza. Farma fotowoltaiczna więc podlega podatkowi od nieruchomości, a podatek ten wynosi 0,99 zł za 1mKw.
Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych do zapłaty podatku od nieruchomości zobowiązany jest co do zasady właściciel nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownik wieczysty gruntu, a czasem także posiadacz nieruchomości lub ich części, które stanowią własność Skarbu Państwa bądź jednostki samorządu lokalnego. W ustawie nie są wymienieni zaś posiadacze zależni nieruchomości, czyli m.in. osoby władające nieruchomością na zasadzie dzierżawy. A farmy fotowoltaiczne właśnie bardzo często powstają na działkach dzierżawionych. Dlatego konieczne jest, by zwrócić uwagę na ten fakt podczas sporządzania umowy dzierżawy pod farmę fotowoltaiczną i zawrzeć informację o tym, że podatek od farmy fotowoltaicznej będzie płacił dzierżawca, a nie właściciel gruntu.
Z założenia farma fotowoltaiczna jest nie tylko ciekawą inwestycją, ale także wytchnieniem dla środowiska. Jest bezemisyjnym źródłem energii i nie produkuje do atmosfery szkodliwych substancji. Trzeba też jasno powiedzieć, że farmy fotowoltaiczne są bezpieczne i nie stanowią zagrożenia ani dla człowieka, ani dla środowiska. Panele fotowoltaiczne i wszystkie elementy instalacji powstają zgodnie z przepisami prawa i ochrony środowiska. W momencie bezpośredniego kontaktu człowieka lub zwierzęcia z panelami rzeczywiście mogłoby dojść do groźnej sytuacji, ponieważ panele generują bardzo duże napięcie. Jednak dobrze zaprojektowana farma fotowoltaiczna stosuje szereg zabezpieczeń przed przeciążeniami, zwarciami i chroni człowieka przed ewentualnym urazem.
Farma fotowoltaiki wytwarza także pole elektromagnetyczne, które jest tak niewielkie, że nie wpływa w żaden sposób na człowieka. Nie jest też prawdą, by farmy przyciągały pioruny. Ryzyko uderzenia pioruna jest dokładnie takie samo jak w przypadku każdego innego budynku. Projekt farmy fotowoltaicznej zakłada również zabezpieczenie instalacją odgromową.
Zgoda środowiskowa wymagana jest zawsze wtedy, gdy dana inwestycja znacząco lub potencjalnie znacząco oddziałuje na środowisko. Farma fotowoltaiczna zdecydowanie należy do tego typu przedsięwzięć, a kluczowym czynnikiem jest tutaj powierzchnia zabudowy. Decyzji środowiskowej będzie zatem wymagała instalacja zajmująca 0,5 ha na terenach objętych formami ochrony przyrody oraz farma 1 ha dla pozostałych terenów. Trwają prace nad zwiększeniem progu w przypadku terenów niechronionych do 2 ha.
